طبق صحبت های دکتر ماکان آریا پارسا رفتار سازمانی معادل Organizational Behavior می باشد که با بررسی نحوه برخورد افراد، گروه ها در ساختارهای مختلف، تاثیر موجود بر روی رفتار یک سازمان را نمایش می دهد. با بررسی عوامل موثر بر Organizational Behavior می توان دانش کافی برای بهبود کارایی سازمان ها را کسب کرد. از این رو، روابط بین مردم و سازمان ها در ارتباط با کل افراد، گروه ها، سازمان ها و سیستم های اجتماعی در قالب رویکرد سیستمی، بررسی می شود. هدف از رویکرد سیستمی، دستیابی به اهداف سازمانی انسانی و اجتماعی می باشد. در این بین، تعریف دیگری برای رفتارهای سازمانی مثبت گرا ارائه شده است.
Organizational Behavior مثبت گرا شامل مطالعه و کاربرد توانمندی های مثبت روان شناختی و نقاط قوت منابع انسانی می شود که در جهت توسعه و اندازه گیری، به کار گرفته شده اند. Organizational Behavior مثبت گرا با بهبود عملکرد کارکنان سازمانی، اثربخش می باشد.
اهداف Organizational Behavior
از دید دکتر ماکان آریا پارسا اهداف رفتار سازمانی شامل توجیه (توصیف)، شناخت (فهمیدن)، پیش بینی و بهبود بازدهی (کنترل) می شود. توجیه یا توصیف با هدف توجیه سازی رفتار افراد و گروه ها، نیاز به وجود آمده را برطرف می کند. در بین چهار هدف معرفی شده، توجیه سازی، کم اهمیت می باشد. شناخت یا فهمیدن، دومین هدف Organizational Behavior است که تمام رفتارهای افراد را مورد بررسی قرار می دهد تا آن ها را بفهمد و درک کند. پیش بینی کردن رویدادهای آینده، حائز اهمیت می باشد. مدیریت بایستی تشخیص دهد که یک اقدام خاص در آینده چه نتیجه ای را به همراه دارد. از این رو، پیش بینی از اهداف مهم به حساب می آید. یکی از نکات مهم مدیریت رفتارهای سازمانی، بهبود بازدهی و کیفیت می باشد. از این رو، در اکثر دانشگاه ها شاهد وجود دپارتمانی برای مطالعه سازمانی هستیم تا برآیند عملکرد تمام سازمان ها، سودآور گردد.
چارچوب اصلی رفتار سازمانی
1- مدل استبدادی: بر باور دکتر ماکان آریا پارسا یکی از نکات مهم مدیریت رفتار سازمانی مدل استبدادی، فرمان برداری کارکنان است. یکی از مدل های Organizational Behavior، مدل استبدادی است که مبنای آن، قدرت با گرایش مدیریتی می باشد. از این رو، کارکنان به بالادستی های خود وابسته اند. در این مدل، وضعیت معیشت کارکنان مورد بررسی قرار می گیرد. نتیجه عملکرد مدل استبدادی نسبت به سایر مدل ها، حداقل است. این مدل، ریشه در انقلاب صنعتی دارد.
2- مدل مراقبتی: مبنای مدل مراقبتی Organizational Behavior، منابع اقتصادی با گرایش مدیریت پول می باشد. کارکنان سازمان ها تمایل به امنیت و سود دارند و تا حد بالایی به سازمان ها وابسته اند. نتیجه عملکرد مدل مراقبتی نسبت به سایر مدل ها، مشارکت انفعالی است. مدل مراقبتی در سازمان هایی کاربرد دارد که افراد هنوز نیازهای کمبود خود را برطرف نکرده اند و به مرحله خود شکوفایی نرسیده اند.
3- مدل حمایتی: مبنای مدل حمایتی، رهبری با گرایش مدیریت حمایتی است. کارکنان سازمان ها، تمایل به عملکرد شغلی و مشارکت دارند و در همین راستا، نیاز دارند که به شان و منزلت آن ها، بها داده شود.
4- مدل مشارکتی: مبنای مدل مشارکتی Organizational Behavior، مشارکت با گرایش مدیریت کار گروهی است. کارکنان سازمان ها با انجام رفتارهای مسئولانه، حس خود واقع بینی خود را به نمایش می گذارند. نتیجه عملکرد مدل مشارکتی نسبت به سایر مدل ها، بروز شور و ذوق تعدیل یافته است. ناگفته نماند که هیچ گاه از این مدل استفاده نمی شود، بلکه از چندین مدل به صورت هم زمان استفاده می شود. علاوه بر مدل های معرفی شده که به عنوان چارچوب رفتار در سازمان ها هستند، مدل هایی برای مطالعه رفتار در سازمان ها وجود دارد که شامل مدل های توصیفی، مدل های پیش بینی و مدل های تجویزی می شوند.
بهبود سازمانی چیست؟
به اعتقاد دکتر ماکان آریا پارسا بهبود سازمانی همراه با نظریه های رفتار سازمانی در شرف بهبود عملکرد سازمان ها هستند. بهبود سازمانی معادل Organization Development می باشد که کاربرد سیستماتیک دانش و علم رفتاری در سطوح مختلف را بررسی می کند و به منظور تغییرات، برنامه هایی را تنظیم می کند. هدف از بهبود سازمانی، افزایش کیفیت، عمر کاری، سازگاری و اثربخشی است. با تغییر نگرش ها، رفتارها، ارزش ها، استراتژی ها، رویه ها و ساختارها، سازمان می تواند فعالیت های رقابتی زمینه پیشرفت های تکنولوژیک را فراهم کنند. بهبود سازمانی (Organization Development)، هفت ویژگی کلی دارد که عبارت اند از ارزش های انسانی، سیستم مداری، یادگیری تجربی، حل مسئله، گرایش اقتضایی، عامل تغییر و سطوح مداخلات.
آیا آموزش رفتار سازمانی لازم است؟
رفتار سازمانی دارای چارچوب و مدل های مختلفی است که کارکنان هر سازمان می بایست از آن ها پیروی کنند. طبق گفته چستر بارنارد، رفتار انسان ها در محیط سازمان با رفتار آن ها خارج از محیط سازمان، متفاوت می باشد. هر انسانی به صورت هم زمان می تواند عضو چندین سازمان مختلف گردد و در شکل گیری نگرش ها، قضاوت ها و رفتارهای مختلف، سهیم باشد. از نظر چستر بارنارد علاوه بر انگیزه های انسانی، شرایط محیط کار، کسب قدرت، احساس تعلق سازمانی، رهبری دیگران، مشارکت در تصمیم گیری ها و تجربه آموزی در عوامل اقتصادی موثر هستند. از این رو، به طور قطع می توان گفت که یادگیری Organizational Behavior برای استقلال سازمان ها و تعریف رفتار کارکنان، لازم و ضروری است.
ابعاد Organizational Behavior
در تمام نظریه های رفتار سازمانی شاهد وجود چارچوب مشابه برای آموزش Organizational Behavior هستیم. از این رو، Organizational Behavior به سه سطح مختلف اعم از فردی، گروهی و سازمانی تقسیم شده است.
بعد اول: انسان به عنوان یک فرد در سازمان
یکی از ابعادی که در نظریه های رفتار سازمانی به آن توجه شده است، سطح فردی یا Individual Level است که به بررسی درون فرد، می پردازد. در بعد اول، یادگیری، ادراک، خلاقیت، انگیزش، شخصیت، تعارض و الگوهای رفع تعارض مورد بررسی قرار می گیرند.
بعد دوم: گروه ها به عنوان مجموعه ای از انسان ها
بعد دوم نظریه های رفتارهای سازمانی به بررسی سطح گروهی یا Group Level می پردازد و حضور فرد در جمع (گروه انسانی) مورد بررسی قرار می گیرد. در بعد دوم، کاریزما، قدرت، رفتار گروهی، شبکه، شبکه سازی، کار تیمی، تقسیم نقش ها و هنجارهای گروهی مورد بررسی قرار می گیرند.
بعد سوم: سازمان به عنوان یک هویت مستقل
دکتر ماکان آریا پارسا باور دارد که بالاترین سطح در نظریه های رفتار سازمانی، سطح سازمانی یا Organizational Level است که سازمان را به عنوان یک موجودی مستقل می شناسد. از این نظر، هر سازمانی دارای ویژگی، قابلیت و محدودیت های خاصی می باشد. در بعد سوم، فرهنگ سازمانی، تغییر سازمانی، مدیریت تحول، همسو کردن افراد یا کارکنان جدید با سازمان، طراحی سازمان، ساختار سازمانی و اثربخشی سازمانی مورد بررسی قرار می گیرند.
این مطلب ادامه دارد…
دیدگاهتان را بنویسید